นิยาม ความหมาย และทฤษฎีของหลักสูตร

1. มโนทัศน์สำคัญเกี่ยวกับหลักสูตรและทฤษฎีหลักสูตร

นิยาม ความหมายของหลักสูตร

หลักสูตร

ตามรากศัพท์มาจากภาษาลาตินว่า currere  หมายถึง Running course   หรือเส้นทางที่ใช้ในการวิ่ง ต่อมาเมื่อใช้กับการศึกษา จึงหมายถึง  running sequence of courses or learning experience  เปรียบหลักสูตรเหมือนสนามหรือลู่วิ่งให้ผู้เรียนฟันฝ่าความยากของวิชาหรือประสบการณ์การเรียนรู้ต่างๆที่กำหนดไว้ในหลักสูตร

ความหมายของหลักสูตรตามอักษรย่อ  SOPEA

                1. Curriculum as Subject and Subject Matter

                หลักสูตรเป็นรายวิชาหรือเนื้อหาที่เตรียมให้ผู้เรียนในระดับการศึกษาต่างๆ นักการศึกษาที่ให้ความหมายหลักสูตรในลักษณะนี้  คือ

                 Boobbitt (1918, p. 72) “หลักสูตร   หมายถึง  รายการที่สร้างประสบการณ์ในทุกอย่างที่เด็กและเยาวชนจะต้องทำและจะต้องประสบ ทำให้เกิดการพัฒนาความสามารถเพื่อจะทำสิ่งต่างๆ ให้ดีขึ้นและเหมาะสมสำหรับดำรงชีวิตในวัยผู้ใหญ่

                Good (1973, p. 154)  “หลักสูตร คือ กลุ่มรายวิชาที่จัดไว้อย่างมีระบบหรือลำดับวิชาที่บังคับ สำหรับการจบการศึกษาหรือเพื่อรับประกาศนียบัตรในวิชาหลักๆ”

                2. Curriculum  as Objectives  
                หลักสูตร คือ จุดมุ่งหมายที่ผู้เรียนพึงบรรลุ หลักสูตรในความหมายนี้    หมายถึง     สิ่งที่ผู้เรียนต้องเรียนทั้งในและนอกห้องเรียน    เพื่อให้บรรลุจุดหมายและจุดประสงค์ที่ได้กำหนดไว้นักการศึกษาที่ให้ความหมายนี้  ได้แก่      

Lavatelli and others (1972, p.1-2)   “หลักสูตรเป็นชุดของการเรียนและประสบการณ์สำหรับเด็ก    ซึ่งโรงเรียนวางแผนไว้เพื่อให้เด็กบรรลุถึงจุดหมายของการศึกษา”

Johnson ((1970, p.25)    “หลักสูตรเกี่ยวข้องกับสิ่งที่ผู้เรียนต้องเรียนรู้หรือสามารถทำได้ หลักสูตรคือ ผลที่ออกมาไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้น เป็นความคาดหวังหรือความตั้งใจ”

            3. Curriculum as Plan

                หลักสูตร คือ  แผนสำหรับจัดโอกาสการเรียนรู้หรือประสบการณ์ที่คาดหวังแก่ผู้เรียน หลักสูตรในความหมายนี้ เน้นการแสดงเกี่ยวกับจุดหมายหรือวัตถุประสงค์ การออกแบบหลักสูตร  การนำหลักสูตรไปใช้ และการประเมินผล  เพื่อเป็นแนวทางให้ผู้ที่เกี่ยวข้องได้ปฏิบัติ  โดยมุ่งให้ผู้เรียนมีความรู้ความสามารถและพฤติกรรมตามที่กำหนดในหลักสูตร  นักการศึกษาที่ให้ความหมายนี้คือ

                Saylor & Alexander (1974, p. 6)  “หลักสูตรเป็นแผนสำหรับจัดโอกาสการเรียนรู้ให้แก่บุคคลกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง  เพื่อบรรลุเป้าหมายหรือจุดหมายที่วางไว้  โดยมีโรงเรียนเป็นผู้รับผิดชอบ

                Taba (1962, p. 10-11)  หลักสูตร คือ แผนการเรียนรู้ที่ประกอบด้วยจุดประสงค์และจุดหมายเฉพาะการเลือกและการจัดเนื้อหา วิธีการจัดการเรียนการสอนและการประเมินผล

                4. Curriculum as Learners Experiences
                หลักสูตร คือ ประสบการณ์ทั้งปวงของผู้เรียนที่จัดโดยโรงเรียน มุมมองของหลักสูตรในความหมายนี้ คือ เน้นความสำคัญที่ประสบการณ์ที่จัดให้ผู้เรียน  โดยโรงเรียนเป็นผู้รับผิดชอบ  

                wheeler (1974, p. 11)     “หลักสูตรเป็นประสบการณ์ที่นักเรียนได้รับทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน เพื่อให้นักเรียนมีการพัฒนาด้านร่างกาย สังคม  ปัญญา และจิตใจ

            5. Curriculum as Educational Activities

                หลักสูตร คือ  กิจกรรมทางการศึกษาที่จัดให้กับผู้เรียน หลักสูตรในความหมายนี้ เป็นกิจกรรมการเรียนการสอนที่จัดให้ผู้เรียนได้มีความรู้ ประสบการณ์ และคุณลักษณะที่พึงประสงค์ตามที่กำหนดไว้ 

                Trump and Miller  “หลักสูตร คือ กิจกรรมการเรียนการสอนวิชาต่างๆ ที่เตรียมการไว้และจัดให้แก่นักเรียนโดยโรงเรียนหรือระบบโรงเรียน

                6. Curriculum as Educational Activities

                หลักสูตร คือ  กิจกรรมทางการศึกษาที่จัดให้กับผู้เรียน หลักสูตรในความหมายนี้ เป็นกิจกรรมการเรียนการสอนที่จัดให้ผู้เรียนได้มีความรู้ ประสบการณ์ และคุณลักษณะที่พึงประสงค์ตามที่กำหนดไว้ 

                Trump and Miller  “หลักสูตร คือ กิจกรรมการเรียนการสอนวิชาต่างๆ ที่เตรียมการไว้และจัดให้แก่นักเรียนโดยโรงเรียนหรือระบบโรงเรียน

ความหมายของหลักสูตรตามทัศนะนักการศึกษาไทย
            ดร.ธำรง  บัวศรี  “หลักสูตร  หมายถึง  ประสบการณ์ทุกๆ อย่างที่โรงเรียนจัดให้แก่เด็ก”

            ดร.เอกวิทย์  ณ ถลาง  “หลักสูตร  หมายถึง  ประมวลประสบการณ์ทั้งหมดที่จัดให้กับเด็ก  ได้เรียนเนื้อหาวิชาทัศนคติ  แบบพฤติกรรม  กิจวัตร  สิ่งแวดล้อมต่างๆ ฯลฯ เมื่อประมวลกันเข้าแล้วก็จะเป็นประสบการณ์ที่ผ่านเข้าไปในการรับรู้ของเด็กๆ”

สรุปความหมายของหลักสูตร

            หลักสูตร   คือ   สิ่งกำหนดแนวทางการศึกษาของสถานศึกษา

            หลักสูตร   คือ   รายวิชาทั้งหมดที่โรงเรียนหรือสถาบันการศึกษาจัดให้เรียน

            หลักสูตร   คือ   ประสบการณ์ต่างๆที่สถานศึกษาจัดให้ผู้เรียน ตามกรอบแนวคิดที่สถานศึกษาตั้งไว้ เพื่อให้นักเรียนบรรลุ หรือมีคุณสมบัติตามที่โรงเรียนตั้งไว้

ทฤษฎีหลักสูตร 

       

        รากฐานของหลักสูตร คือ ทฤษฎีหลักสูตร และแนวคิดด้านพฤติกรรมในการจัดทำหลักสูตรมีพื้นฐานมาจากจิตวิทยาการเรียนรู้

มุมมองทางทฤษฎี

1.    ความท้าทายในการสร้างหลักสูตร คือ การมุ่งเน้นที่วิสัยทัศน์ในอนาคต ความชำนาญและการเริ่มต้นกระทำที่มั่นใจว่าความสำเร็จของวิสัยทัศน์เหล่านี้ไม่ได้เป็นเรื่องเล็ก

2.    หลักสูตรเป็นปรากฏการณ์ที่ซับซ้อนภายในที่ส่งผลต่อพลวัตรทางสังคมและการเมือง

3.    นักพัฒนาหลักสูตรตระหนักดีว่าการสร้างทฤษฎีเป็นกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับความคิด  เพราะเหตุใดจึงเกิดปรากฎการณ์ดังกล่าว เหตุการณ์เหล่านั้นจึงเกิดขึ้น

โบแชมป์ กล่าวว่าทฤษฎีมีพื้นฐานมาจากความรู้ 3 สาขา: (1) มนุษยศาสตร์ (2) วิทยาศาสตร์ธรรมชาติและ (3) สังคมศาสตร์ สิ่งเหล่านี้ก่อให้เกิดขอบเขตของความรู้พื้นฐาน

ทฤษฎีหลักสูตรมี 2 ประเภท คือ ทฤษฎีการออกแบบหลักสูตรและทฤษฎีวิศวกรรมหลักสูตร

1. ทฤษฎีการออกแบบหลักสูตรเป็นพื้นฐานขององค์ประกอบของหลักสูตร

2. ทฤษฎีวิศวกรรมหลักสูตร อธิบาย ทำนาย หรือแม้กระทั่งแนะนำกิจกรรมการพัฒนาหลักสูตรมีความเกี่ยวข้องกับแผนเฉพาะ หลักการและ / หรือวิธีการ หรือขั้นตอน นอกจากนี้ทฤษฎีทางวิศวกรรมหลักสูตรยังมีพื้นฐานมาจากหลักการวัดและสถิติ

ความหมายของทฤษฎี

                Abraham Kaplan ได้ให้ความหมายว่า “ทฤษฎีเป็นหนทางที่ทำให้รู้สึกถึงสถานการณ์ที่รบกวน อย่างเช่น การไม่ทำตามกระแส ยิ่งกว่านั้น เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ฃหรือเลิกพฤติกรรม หรือ การกระทำเดิม ด้วยการแทนที่สิ่งใหม่ในขณะที่สถานการณ์เรียกร้อง”

                ความท้าทายของนักทำหลักสูตร คือ การกำหนดเพียงลักษณะของวงการหลักสูตรที่เรากำลังประมวลผล สมมติฐานของเราคือ วงการหลักสูตรจะต้องเกี่ยวข้องกับนักทำหลักสูตร ในการสร้างทฤษฎีเกี่ยวกับการออกแบบหลักสูตร และการพัฒนาหลักสูตร

นักทำหลักสูตรส่วนใหญ่ดูเหมือนว่าจะตกลงใน 2 จุดนี้

1.             นักทำหลักสูตรเห็นด้วยว่า หลักสูตรเป็นความสำคัญขั้นพื้นฐานต่อครูและนักเรียน ต่อธรรมชาติของการสอนและการเรียน

2.             การพัฒนาหลักสูตรมีอิทธิพลอย่างมากจากค่านิยมที่นำมาใช้ในกระบวนการคำว่า “ทฤษฎี” บางครั้งหมายถึง ชุดของข้อเสนอที่มีอิทธิพลที่ได้รับมาจากผลการวิเคราะห์ ลักษณะทั่วไปเหล่านี้หมายถึงความจริง กฎหมาย และสมมติฐานหลายประการที่เกี่ยวข้องกันในทางกฎเกณฑ์ และที่ก่อตั้งรูปแบบเอกลักษณ์ทั้งหมด ทฤษฎีทางวิทยาศาสตร์ประกอบด้วย ความจริงทั่วไป กฎหมาย หรือสมมติฐานที่เกี่ยวข้องซึ่งกันและกัน ทฤษฎีทางวิทยาศาสตร์คือ ชุดของข้อสันนิษฐานจากสิ่งที่ได้รับมาจากขั้นตอนของตรรกะทางคณิตศาสตร์ ซึ่งเป็นกลุ่มที่ใหญ่กว่าของกฎหมายเชิงประจักษ์  ทฤษฎีให้คำอธิบายแก่กฎหมายเชิงประจักษ์และทำให้เนื้อหาวิชาเป็นหนึ่งเดียวกัน

สาระความรู้ที่เป็นมานุษยวิทยา

1.    ทฤษฎีดังกล่าวสร้างชุดของสมมติฐานหรือความเชื่อที่อธิบายสิ่งที่ควรจะเป็น

2.    นักปรัชญาอธิบายสิ่งที่พวกเขาคาดหวังไว้ว่าจะเกิดขึ้นในอนาคตจาก มุมมองของความเป็นจริงและบทบาทในตัวของมันเอง

3.    ทฤษฎีหลายทฤษฎีเกี่ยวข้องกับการศึกษาและหลักสูตรเฉพาะ ซึ่งมาจากปรัชญาและ / หรือแนวคิดทางมนุษยศาสตร์

หน้าที่ของทฤษฎี

1.    จุดมุ่งหมายของวิทยาศาสตร์คือการเข้าใจปรากฏการณ์ในการศึกษา นักปรัชญายังหาคำตอบสำหรับคำถามของพวกเขาความรู้คืออะไร ความจริงคืออะไร และอะไรคือคุณค่า 

2.    ทฤษฎีมาจากคำในภาษากรีกว่า theoria connoting แปลว่า "การตื่นตัวของจิตใจ" มันเป็นชนิดของ "มุมมองที่บริสุทธิ์" ของความจริง ทฤษฎีอธิบายความเป็นจริง ทำให้ผู้คนตระหนักถึงโลกของพวกเขาและการมีปฏิสัมพันธ์

ผู้เขียนหลายท่านได้ลงความเห็นเกี่ยวกับทฤษฎีไว้ 4 หลัก คือ

1.             การพรรณนา

2.             การทำนาย

3.             การบรรยาย

4.             การแนะนำ

ทฤษฎีของเมเซีย

นักหลักสูตรสร้างทฤษฎีเป็นทฤษฎีหลักสูตรแบบธรรมดา แม้แต่ทฤษฎีที่เน้นคุณค่า และทฤษฎีการศึกษาวิธีการปฏิบัติทางหลักสูตร

    1. ทฤษฎีหลักสูตรแบบธรรมดา ทฤษฎีนี้เกี่ยวข้องกับคาดเดาเกี่ยวกับโครงสร้างของสาขาวิชาที่ประกอบด้วยหลักสูตร

    2. ทฤษฎีที่เน้นสถานการณ์ ทฤษฎีนี้คล้ายกันมากกับสิ่งที่เราได้รับการอภิปรายเป็นทฤษฎีทาวิทยาศาสตร์ หมายถึงการคาดเดาเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น พยายามที่จะคาดการณ์สิ่งที่จะเกิดขึ้นใสถานการณ์บางอย่าง

ทฤษฎีของจอห์นสัน

นิยามหลักสูตรของจอห์นสัน  เกี่ยวกับชุดเป้าหมายผลลัพธ์การเรียนรู้ พวกเขาควรตระหนักในประโยชน์ของความแตกต่างระหว่างหลักสูตรที่เกี่ยวกับแผนและหลักสูตรที่เกี่ยวกับวิธีการที่แผนดังกล่าวถูกสร้างขึ้น

ทฤษฎีของแมคโดนัลด์

                แมคโดนัลด์ นิยามหลักสูตรว่าเป็นระบบสังคมเป็นที่ผลิตแผนสำหรับการสอน ซึ่งเขาระบุว่าภายในระบบสังคมจะมีการเรียนการสอนและการเรียนรู้อย่างเป็นทางการเกิดขึ้นการสอนจะแตกต่างจากการเรียนการสอนและถูกกำหนดให้เป็นระบบบุคคลากรครู ทำงานในลักษณะเฉพาะเพื่ออำนวยความสะดวกการในเรียนรู้การเรียนรู้ที่ถูกกำหนดให้เป็นระบบบุคคลมากเกินไป นักเรียนจะกลายเป็นส่วนร่วมใน

พฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับงานเฉพาะ